چند سالی است که از هیاهوی فرش چینی در بازار جهانی و کپی کردن طرح‌های اصیل فرش ایرانی شنیدهایم حتی فرش چینی هم مثل بقیه کالاهای چینی، وارد بازار فرش ایران شده‌است. با هم درباره طرح و نقشه فرش چینی دستباف می‌خوانیم و از کیفیت نمونه‌های فرش چینی که کپی‌برداری از فرش ایرانی است، می‌گوییم. شما در این مقاله اطلاعاتی درباره موارد زیر به‌دست خواهید آورد.
تاریخچه فرش چینی
هنر گره زدن فرش در حدود قرن هفدهم میلادی در فرش چین مورد استفاده قرار گرفت. یکی از استان‌های چین امروز، ترکستان‌شرقی است که در اواسط قرن هجده میلادی به تصرف چین درآمد. در ترکستان شرقی، هنر فرشبافی رایج بود و از همین‌جا هم به چین راه پیدا کرد و گسترش یافت. در واقع مرکز فرشبافی چین ترکستان شرقی بود که گاهی از راه شهر کانسو که در غرب چین است، این فرش‌ها به اروپا هم صادر می‌شد.
در قرن بیستم صادرات فرش چین به اروپا گسترش یافت و به‌همین دلیل کارگاه‌های بزرگ بافت فرش در شهرهای دیگر چین مثل پکن و تین‌سین هم راه‌اندازی شدند.
اکنون شهرهای اصلی تولید فرش در چین، هبی، تیان چین و اطراف شانگ‌های است و شهرهای جنوبی‌تر مثل شان‌تنگ که مرکز اصلی تولید ابریشم هستند، هم بافت فرش‌های ابریشمی رواج دارد.
بیشتر بخوانید: بیش از ۱۰۰ ایده‌ی تزیین میز تلویزیون جدید
سبک‌های مختلف فرش چینی دستباف
نقوش بیشتر فرش‌های قدیمی چینی اغلب از نقش‌های نقاشان چینی گرفته شده است. در برخی از آن‌ها نمادهای مذهبی قدیمی را نشان می‌دهند. نمادهای موجود در فرش چین گاهی ریشه تائوستیک یا بودایی دارند.
نقوش روی فرش چین عموما در سه دسته جای می‌گیرند:
- نمادهای چین باستان
- ۸ نماد بودا
- ۸ نماد تائو
بیشتر بخوانید: جدیدترین مدل کاغذ دیواری اتاق خواب
نمادهای چین باستان
فرش‌های قدیمی چین تحت تاثیر نقش‌های ترکستانی بودند. گل انار که در کشورهای آسیای شرقی نماد باروری و حاصلخیز بودن است، از نقوش قدیمی مورد استفاده در فرش‌های ترکستان است. پس از نفوذ اسلام هم، بعضی از نقش‌های اسلیمی و طرح محراب هم در فرش‌های ترکستان شرقی رایج شد.
مردم چین به قدرت نمادها در زندگی خود اعتقاد خاصی دارند و این موضوع در ادبیات چین هم پررنگ است. خیلی از چینی‌ها به نمادهایی که معتقدند ثروت آن‌ها را زیاد می‌کند، علاقه دارند و آن‌ها را در محل زندگی خود نگه‌می‌دارند. به‌طور کلی فرش‌های چینی تنوع زیادی از لحاظ طرح و رنگ ندارند و معمولا شبیه هم هستند و بر پایه نقوش نمادین بافته می‌شوند.
این نقش‌ها از صد شیی گران‌بهای معروف در چین الهام گرفته می‌شود. مثل گلدان، کوزه، نقاشی، قوری استفاده می‌شود. چینی‌ها از انواع گل‌ها در نقوش فرش چینی استفاده می‌کنند. مثل گل نیلوفر که به گل بودا معروف است و مقدس‌ترین گل در بین بودایی‌ها است یا گل شقایق که نماد ثروت است.
گل نرگس برای چینی‌ها نماد نیکی کردن و شکوفه درخت هلو نشانه بهار است. یکی دیگر از نمادهای مهم در بافت فرش چینی اژدهاست که این نقش در هنرهای دستی چین نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. نقش اژدها هم مثل نقش پرنده ققنوس در هنرچینی به قرن اول میلادی برمی‌گردد. در باور چینی‌ها اژدها یک هیولای خشمگین و بدذات نیست، بلکه اژدها حاکم نیروهای طبیعی در جهان است و بسیار قابل احترام است.
در واقع در چین باستان اژدها نماد قدرت پادشاهی است و سیمرغ هم که در نقوش فرش چینی رایج است، نماد نامیرایی و زندگی ابدی است. در فرش چینی نقش فیل نماد نیرو و گوزن نماد فراوانی و مرغ ماهی‌خوار نماد طول عمر است. در فرش‌های قدیمی چین نماد اسب هم رایج بوده است، را مثال اسب سفید در فرش چین نماد حمل کتاب مقدس بودا از چین به هند است.
بیشتر بخوانید: نکات مهم در خرید مبلمان
طرح‌های فرش چینی
بسیاری از فرش‌های چینی طرح‌های هندسی دارند. به این صورت که در وسط فرش طرح هندسی پیچ در پیچ یا حروف وجود دارد و در لچک فرش، تزیینات سه ضلعی. نشانه گرد در حاشیه فرش بافته می‌شود که نماد خوشبختی است.
- ۸ نماد بودایی چرخ، سایبان، چتر آفتابی، گل لاله، صدف حلزونی، گلدانی با آب زندگی، دو ماهی و گره جاودانی هستند که در فرش چینی کاربرد دارند. عود، کتاب، صفحه شطرنج و مینیاتور، موضوع چهار هنر عالی در چین هستند که در نقش‌های فرش چین بسیار استفاده می‌شوند.
- ۸ نماد تائویی ها هم عبارتند از شمشیر ، کدو وعصا ، گل لاله ، فلوت ، نی ساخته شده از بامبو ، عصای جادو ، بادبزن دستی ، قاشقک و سبد گل که در طرح های فرش چینی کاربرد دارند .
گاهی در متن وسط فرش چین و گاهی در حاشیه فرش چینی خط نوشته‌هایی شبیه خط کوفی بافته می‌شود. این خط در نقاشی‌های قدیم چین هم دیده می‌شود که احتمال می‌دهند خط نوشتاری قدیم چین بوده است.
بیشتر بخوانید: جدیدترین مدل کاغذ دیواری پذیرایی
جنس و بافت فرش چینی
فرش‌های قدیمی چین با موادطبیعی و پنبه بافته می‌شده. پشمی که برای بافت فرش چین استفاده می‌شود، زبر است و برای همین عمر فرش چینی زیاد است و دوام دارد و با اینکه تراکم زیادی ندارد، سطح صاف و همواری دارد. ویژگی فرش چین طول پرز آن است که پرز بلند است.
فرش چین با گره نامتقارن بافته می‌شود و برخی مواقع در لبه‌های فرش از گره متقارن هم استفاده می‌کنند. فرش چین درشت‌باف است و رج‌شمار فرش چینی بین ۱۵ تا ۲۸ رج است. فرش قدیم چین تخت‌باف بودند ولی فرش‌های جدید چین، لول‌باف هستند.
بنابراین خصوصیات فرش‌های چینی، نخ‌های پشمی درشت، نخ‌های تار پنبه‌ای و گره‌های ضخیم با پرزهای بلند ولی نرم است. در آن زمان مراکز معروف بافت فرش‌های چینی، مناطق نینگشیا، گانسو و مغولستان داخلی بودند تا زمانی که تولید صنعتی توسعه یافت.
بیشتر بخوانید: جدیدترین مدل کاغذ دیواری آشپزخانه
ویژگی‌های فرش چینی
در بافت فرش چین در دهه‌های اخیر از نقش‌های دیگری مثل گل‌هایی با برگ‌های پهن شبیه یک گل فرنگ در فضای خلوت و ساده هم استفاده می‌شود و چون تداعی کننده آرامش است در اروپا طرفدار زیاد دارد.
فرش چینی امروزه با گره ایرانی بافته می‌شود و بر روی فرش چینی جدیدتر طرح‌های متنوعی، مانند: گل‌ها و برخی نقوش ایرانی معمولی دیده می‌شود. در سال‌های اخیر زیاد شنیدهایم که چین طرح و نقش فرش دستباف ایرانی را کپی می‌کند و در بازار جهانی فرش به نام نقش کرمان چینی، نقش اصفهان چینی و … به فروش می‌رساند.
فرش‌های ایرانی معروف در بازار جهانی، فرش کرمان، فرش کاشان، فرش قم و فرش تبریز هستند، چین کپی فرش ابریشم کاشان را می‌بافد و در اروپا می‌فروشد. البته با کیفیتی نازل و مواد اولیه غیر طبیعی.
در بافت فرش چینی دستباف حتی برجسته‌نمایی فرش ایرانی را مثل نقش چلیپا و خطوط کوفی در حاشیه را با به‌کارگیری رنگ‌های خاص تقلید می‌کنند که فضا و حال و هوای خاصی، در حاشیه فرش چینی به‌وجود می‌آورند. این سبک فرش‌های چین دارای طرح‌های ساده و مدرنی هستند که در حاشیه از نقوش برجسته ایرانی استفاده کرده‌اند و با سایر فرش‌های چینی متفاوت هستند.
فرش‌های چینی با پشم ماشینی تابیده می‌شوند و با رنگ‌های کروم ض آفتاب درست می‌شوند. بخش زیادی از فرش‌های جدید چین دولایه (دو لایه نخ) ضخیم و فشرده دارند و از گره‌ها نامتقارن سنه در آن‌ها استفاده می‌شود است.
فرش چین امروزه در شهرهای پکن و تیانجین و اطراف آن بافته می‌شود. استفاده از رنگ‌های روشن مثل کرم، سبز روشن و صورتی در بافت فرش چین رواج دارد.
بیشتر بخوانید: جدیدترین مدل‌های کاغذ دیواری سرویس بهداشتی و حمام
فرش چین بیشتر کالایی صادراتی است و این موضوع دلایل مختلفی دارد:
یکی اینکه برای تولید فرش پشم فقط در شمال چین وجود دارد.
دوم اینه در سبک زندگی چینی‌ها فرش مثل بقیه‌کشورها جایگاه مهمی ندارد.
سوم اینکه به‌طور کلی هنر فرشبافی در چین جزو هنرهای رسمی و سلطنتی نیست.
فرش دستباف چینی بسیار ارزان‌تر از فرش دستباف ایرانی است؛ چون با ابریشم مصنوعی بافته می‌شود و تنها عنوان ابریشم را دارند. ولی از لحاظ کیفیت بسیار نازل‌تر از نمونه ایرانی آن هستند. البته فرش قدیمی چین طرح‌های زیبایی دارند که بسیار گران‌قیمت هستند. این فرش‌ها مورد علاقه کلکسیونرها هستند و در واقع عتیقه محسوب می‌شوند.
رنگ پس زمینه فرش قدیمی چینی معمولا بیشتر عاج، آبی روشن یا آبی تیره است. این سه رنگ نیز معمولاً در حاشیه‌ها و عناصر طراحی بافته می‌شدند که از ویژگی‌های قابل‌توجه سبک پکنی است.
بیشتر ببینید: جدیدترین مدل صندلی آشپزخانه
دسته دیگر از این فرش‌های قدیمی «آرت دکو چینی» نام دارد که در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ در چین تولید شدند و در بازار آمریکا محبوب بودند. این فرش‌ها دارای پایه‌ای پنبه‌ای هستند که با پودهای کوبیده شده و پرزهای پشمی بلند ساخته شده است. طرح‌ها دارای سبک میدان باز هستند که عمدتاً، شامل گل‌ها، شاخه‌های شکوفه‌دار، خانه‌های کوچک یا گلدان‌ها در یک یا دو گوشه فرش است. گاهی اوقات پرندگان یا پروانه ها را نیز شامل می‌شود.
در اواخر قرن بیستم، چین وارد بازار تجارت جهانی فرش شد. در این دوره، چین تکنیک‌های بافندگی را به همراه الگوهای گل و هندسی محبوب توسعه یافته از سایر کشورهای بافنده مانند ایران، ترکیه، هند، منطقه قفقاز، فرانسه و انگلستان تکرار کرد؛ ولی فرش‌های مدرن و امروزی چینی به‌دلیل هزینه تولید کمی که دارند، قیمت‌های بسیار پایین‌تری دارند.
فرش جدید چین در دارهای فلزی و با رنگ‌های کرومی در کارگاه‌های تعاونی تولید می‌شوند. پس دارای استاندارد مشخص و یکسان هستند و کیفیت ثابتی دارند. واحد اندازه‌گیری تراکم گره در فرش چین خز است. فرش‌های چینی عمدتا با تراکم ،۷۰، ۸۰، ۹۰ و ۱۲۰ خط بافته می‌شوند.
بیشتر ببینید: بیش از ۱۰۰ مدل صندلی غذاخوری جدید
فرش ابریشمی چینی هم معمولا با تراکمی بین ۱۲۰ تا ۳۰۰ خط بافته می‌شوند. بلندی پرز فرش چینی ۹ یا ۱۲ و یا حتی ۱۵ میلی‌متر برا فرش ابریشمی چین است. باکیفیت‌ترین فرش چینی که برچسب سوپر دارد، ۹۰ خط و لول‌باف با ارتفاع پرز ۱۵ میلی‌متر است.
برچسب‌ها: آشپزخانه, اتاق خواب, اتاق کار, اتاق کودک, اتاق مهمان, پذیرایی, دکور کف خانه, کتابخانه, نشیمن, هال
